Thrust Reverser Çeşitleri ve Çalışma Prensipleri

Hatırlanacağı üzere thrust reverser sistemiyle ilgili olarak ilk yazımızda sistemin yüzeysel olarak çalışma prensibinden bahsetmiştik. Bu yazımızda ise sistemin çeşitleri ve genel çalışma prensiplerini sizlerle paylaşacağız. Gün içerisinde sürekli olarak paylaştığımız bilgileri Facebook ve Instagram sayfalarımız üzerinden de takip edebilirsiniz.

Thrust Reverser Sisteminin Çeşitleri

• Clamshell Door
• Bucket Reverser
• Blocker Reverser (Cold Stream)

Stowed Pozisyonu (Forward Thrust): Motorun ileri itki sağladığı ve thrust reverser kapaklarının kapalı olduğu durumdur.

Deployed Pozisyonu (Reverse Thrust): Thrust reverser kapaklarının açık ve motorun geri itki sağladığı durumdur.

Clamshell Thrust Reverser

Sisteme şeklinden dolayı clamshell adı verilmekte olup bir midyenin açılıp kapatılmasına benzetilmektedir. Reverser kapakları genellikle pnömatik olarak çalıştırılır ve güç kaynağı olarak ise HP kompresör (P3) havası kullanılır. Bu havadan elde edilen güçle birlikte thrust reverser kapakları Forward Thrust (stowed) pozisyonundan Reverse Thrust (deployed) pozisyonuna doğru hareket ettirilir.

Stowed pozisyonundayken clamshell kapakları, deployed pozisyonunda ortaya çıkan Cascade Vane’leri kapatır.

Deployed pozisyonundayken clamshell kapakları egzoz gazının normal çıkış yolunu kapatarak havayı Cascade Vanelere yönlendirir.  Uçağın hareketinin tam tersi şekilde havanın yönlendirilmesiyle birlikte hız azaltılır.

Sistemin alt kısmında yer alan Cascade Vanelere verilen açıyla birlikte yönlendirilen ters itki havasının tekrar motor tarafından emilmesi minimum seviyelere kadar indirilir.

Bucket Thrust Reverser

Bucket thrust reverser sisteminde egzoz gazının yönlendirilebilmesi için ekstra kapaklar bulunur ve bu sebepten dolayı da sistem external door reverser olarak da isimlendirilmektedir. Bu sistemin kapakları hidrolikle hareket ettirilir. Egzozun arka kısmı iki parçadan meydana gelmekte ve deployed pozisyonunda bu parçalar açılarak egzoz gazının normal çıkış yolunu kapatmaktadır. Bu sayede egzoz gazının yönü değiştirilerek uçağın hızı azaltılır.

Blocker Reverser

Günümüz modern yolcu uçağı motorlarının büyük bir çoğunluğunda kullanılan sistemdir. Sadece yüksek by-pass oranına sahip motorlarında kullanılmaktadır.

Clamshell ve bucket thrust reverser sistemlerinde sıcak egzoz gazı kullanılırken blocker reverser sisteminde ise sadece soğuk by-pass havası kullanılır. Soğuk by-pass havasının önü kapatılarak yönlendirilir. Bu sebepten dolayı Cold Stream Reverser olarak da isimlendirilebilmektedir. Kokpitte yer alan reverse thrust lever tarafından hızı ve yönü belirlenen bir hava motoru bulunur. Blocker kapaklarının açılıp kapatılabilmesi için hava motorunun çıkışı esnek bir şafta hareket verir.