Uçakta Uygun Basınç, Sıcaklık, Nem ve Temiz Hava Gereklilikleri (Air Conditioning System 2)

Günümüzde modern uçaklarda yer alan iklimlendirme sistemi ile birlikte insanların rahat bir şekilde seyahat edebilmeleri için en uygun ortamı temin edilmeye çalışılmaktadır.

Sistem genel olarak 5 fiziksel durumu sağlamak için kullanılır. Bu durumları şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Taze hava
2. Temiz hava
3. Uygun sıcaklık
4. Uygun nem oranı
5. Uygun basınç

Taze Hava Gereklilikleri

Uçak içerisinde taze hava ile ilgili minimum gereklilikler F.A.R ve J.A.R içerisinde yer almaktadır. Bu gerekliliklere göre ortalama olarak kişi başına dakikada 0,283 m³ taze hava sağlanması gerekiyor. Deniz seviyesinde dakikada 0,35 kg havaya karşılık gelmektedir. Bu sebeple F.A.R ve J.A.R regülasyonlarında kabin içerisindeki havanın her 3 ile 5 dakikada tamamen değiştirilmesi gerektiği belirtilir. Bu süre uçak içerisinde bulunan kişi sayısına göre değişmektedir.

Yaklaşık kabin hacmi 800 m³ ve yolcu kapasitesi 500 olan B747 tipi yolcu uçağında dakikada minimum 160 m³ hava gerekmektedir. 

Temiz Hava Gereklilikleri

Havanın tazeliğinin yanı sıra insan sağlığı açısından temizliği son derece büyük bir önem taşıyor. Uçak içerisindeki havanın zararlı ve tehlikeli gazlardan arındırılması gerekiyor. Kabin içerisindeki havanın sürekli olarak temiz tutulabilmesi için hava filtreleri ve yüksek irtifalarda ekstra koruma için ozon çeviricileri kullanılır.

Uygun Sıcaklık Aralığı

Genel olarak yolcu uçaklarında kabin içerisinde sıcaklığın 18 ile 30 derece arasında olmasına izin verilir.  

Nem Oranı ve Kuru Hava Problemi

Bilindiği üzere havanın içerisindeki nem oranı sıcaklığa bağlı olarak değişir. Sıcak hava soğuk havaya göre içerisindeki daha yüksek oranda nem barındırır. Bu duruma bağlı olarak yere yakın konumlarda daha yüksek nem bulunurken yükseklere çıktıkça nem oranı düşmektedir. Örnek vermek gerekirse 40 bin feet yükseklikte hava sıcaklığı -56,5 derece ve nem oranı ise yüzde 0,5 değerine kadar düşebilir.

Ayrıca sistem içerisinde parçaların ve valflerin donmaması, ayrıca kabin içerisinde damlama ve sis gibi problemlerin önüne geçilebilmesi için hava içerisinde nem havadan ayrıştırılır.

Özellikle uzun süreli uçuşlarda yüksek irtifalarda havanın kuru olmasından dolayı yolcular kendilerini rahatsız hissedebilirler. 

Uygun Basınçlandırma

Hem insan sağlığı hem de uçağın yapısal olarak güvenliği için basınçlandırma son derece önemlidir. Teorik olarak bakıldığında insanlar için en sağlıklı basınçlandırma uçağın yerdeki olduğu gibi basınçlandırılmasıdır. Fakat yapısal olarak bu şekilde basınçlandırmak mümkün olmamaktadır. 

Bu sebepten dolayı uçaklarda kabin irtifası 8000 feet olarak belirlenir. Daha net bir ifadeyle uçağın basınçlandırılması 8000 feet irtifadaki basınca eş değer bir şekilde yapılır. 

Read more ...

Uçaklarda İklimlendirme Sisteminin Önemi (Air Conditioning System 1)

Günümüz modern yolcu uçakları ekonomik sebeplerden dolayı oldukça yüksek irtifalarda uçmaktadırlar. Fakat bilindiği üzere insanlar belirli çevre şartlarında yaşayabilmekte ve şartların uygunsuz olması insan sağlığına direk olarak olumsuz etki göstermektedir.

40.000 ft. Yükseklik ve -56 °C Sıcaklık

40.000 ft yükseklikte yaklaşık olarak hava sıcaklığı -56 derece olup bu değerlerde hava basıncı oldukça düşük ve insanların hayatta kalması için yeterli oksijen bulunmamaktadır. Bu sebepten dolayı uçak içerisinde hava şartlarının insanların yaşamına uygun bir hale getirilmesi gerekiyor. 

İklimlendirme sistemi kabin içerisinde insanların konforlu bir şekilde seyahat edebilmesi için hava basıncını ve sıcaklığını limitler içerisinde tutmaktadır.

Özet olarak, uçaklarda iklimlendirme sistemi havayı ısıtır ve soğutur. Ayrıca bu sistem yüksek irtifalarda kabini havalandırmakta ve basınçlandırmaktadır. 

İnsan sağlığı ve uçağın yapısal sağlamlığı için iklimlendirme sistemi son derece büyük bir önem taşımaktadır. 

Basınçlandırma Bölgeleri

• Yolcu kompartımanının tamamı
• Kokpit
• Tüm kargo kompartımanı
• Aviyonik kompartımanı

Sistemin önemini ele aldığımız bu küçük giriş yazısıyla birlikte önümüzdeki günlerde iklimlendirme sistemiyle ilgili olarak bilgilendirici yazılarımızı paylaşmaya başlıyoruz.  

Read more ...

Uçaklar Geri Geri Gidebilir Mi?

Çağımızın en gelişmiş ulaşım araçlarından olan uçakların geriye doğru gidememeleri ilk kez duyanlar için büyük bir şaşkınlık yaratmaktadır. Uçakların geriye doğru gidebilmesini sağlayacak olan yeni bir sisteme yer verilmemesinde birçok farklı sebep yer almaktadır. Bunların başında ise yeni sistemin getireceği ağırlık ve bakım giderleri yer alırken ayrıca operasyonel anlamda kazaların meydana gelme riski artış gösterebilir.




Günümüzde havayolu şirketleri tarafından kullanılmakta olan modern yolcu uçakları yardım almadan geri geri gidememektedirler. Push back adı verilen aracın yardımıyla taksi hareketlerinde uçaklar geriye doğru gidebilirler. Push back esnasında hem kokpit ekibi tarafından hem de push back aracını kullanan görevli tarafından etraf sürekli olarak kontrol edilmekte ve güvenli bir şekilde operasyon tamamlanmaktadır.

Elektrikli Yeni Taxi Sistemi Geliştiriliyor

İlk olarak 2015 yılında gün yüzüne çıkarılan ve dar gövdeli uçaklara entegre edilen elektrikli motor sayesinde uçaklar taxi hareketlerini yardımsız bir şekilde gerçekleştirebilecektir. 

Yüzde 4 Yakıt Tasarrufu

Sistemi ortaya çıkaran firma tarafından yapılan hesaplamalarda bu sistem sayesinde uçakların yakıt tüketimlerinde yüzde 4 civarında bir tasarruf sağlanabildiği görülüyor.

FOD (Yabancı Madde Hasarı) Riskini Düşürüyor

Sistemin yer alacağı uçaklarda ana motorların kullanılmasına gerek kalmadan kalkış yapılacak olan pist başına kadar taxi hareketi sadece iniş takımına yerleştirilen elektrikli motorlar sayesinde sağlanmaktadır. Bununla birlikte taxi esnasında motorların FOD riski de tamamen ortadan kaldırılmaktadır.

Sistemin beraberinde getirdiği tüm artıları aşağıda yer alan ayrıntılı tanıtım videosundan izleyebilirsiniz;

Read more ...

B737 Hidrolik Sistem Bölüm-2

Dün itibariyle başladığımız B737 hidrolik sistem incelemesine ikinci yazımızla devam ediyoruz.

Hidrolik Rezervuarlar Nerde Bulunur?

Uçak tiplerine göre farklılık gösterse de B737 uçaklarında hidrolik sistem rezervuarları ana iniş takımı bölümünde yer alır. Her bir hidrolik sistem için ayrı bir rezervuar bulunmakta ve sistemler için gerekli olan hidrolik sıvı bu rezervuarlardan sağlanmaktadır.

Hidrolik Sistemlerin Basınçlandırılması

A ve B hidrolik sistem rezervuarları bleed havasıyla basınçlandırılırken standby sistemi ise hem basınçlandırma hem de servis için hidrolik sistem B rezervuarına bağlıdır. Rezervuarların basınçlandırılmasıyla birlikte hidrolik pompalara doğru pozitif bir akış sağlanmaktadır.

A ve B Hidrolik Sistem Pompaları

A ve B hidrolik sistemlerinde engine driven pump (EDP) ve elektrikli motor driven pump (EMDP) yer alır. Sistem A’nın EDP’si 1 numaralı motordan güç alırken sistem B’nin EDP’si 2 numaralı motordan güç almaktadır.

Hidrolik Sistem Pompalarının Kontrolü

Kokpitte yer alan “ENG 1 ON/OFF” ve “ENG 2 ON/OFF” switchleri EDP çıkış basıncını kontrol eder. Switch “OFF” pozisyonuna alındığında sistemin komponentlerinden sıvı akışı kesilir. Akışın kesilmesine rağmen motor çalışması devam ettikçe EDP de dönüşüne devam eder.

Motor yangın switchinin çekilmesi durumunda ise önlem olarak EDP’ye giden tüm sıvı akışı kesilir. Bunun sonucunda ise switch üzerinde yer alan ilgili “LOW PRESSURE” ışığı devre dışı bırakılır.

“ELEC 1 ON/OFF” ve “ELEC 2 ON/OFF” switchleri ise ilgili EMDP’yi kontrol eder. Her iki sistem içerisinde de her hangi bir yüksek sıcaklık tespit edildiğinde ilgili sistemin “OVERHEAT” ışığı yanar.

Engine Fire Switch

Hidrolik sistem incelememiz adım adım ve güncel olarak devam edecektir.

Read more ...

Uçaklarda Hidrolik Sistem Nasıl Çalışır?

Sayfamızı güncel bir şekilde takip edenlerin bileceği üzere geçtiğimiz hafta içerisinde thrust reverser sistemini 3 farklı yazıyla ele almıştık. Yeni yazı dizimizde ise B737 üzerinden hidrolik sistemi inceleyeceğiz. İlk bölümümüzle birlikte sistemi incelemeye başlıyoruz…

B737 Hidrolik Sistem

B737 uçaklarında birbirinden bağımsız 3 farklı hidrolik sistem yer almakta olup bu sistemler gerekli noktalara hidrolik güç sağlar. Ana ve yardımcı hidrolik sistemlerin basınçlandırılmış hidrolik sıvı sağladığı uçak sistemleri ise şu şekildedir;

• Birincil uçuş kontrolleri
• İkincil uçuş kontrolleri
• Ana iniş takımı frenleri
• Burun iniş takımı yönlendirme
• İniş takımı açma ve toplama
• Güç transfer ünitesi (Power Transfer Unit-PTU)
• Thrust reverser sistemi

Ana Hidrolik Sistemler

Ana hidrolik sistemleri A ve B olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Genel olarak A sistemi uçağın sol kısmında yer alan kısımlara güç sağlarken B sistemi ise uçağın sağ kısmında yer alanlara güç sağlar.

Yer Servis Sistemi

Hidrolik rezervuarların doldurulması için yer servis sistemi kullanılır. Bu sistem aracılığıyla tek bir noktadan tüm rezervuarlara hidrolik sıvı doldurulabilmektedir.

Yardımcı Hidrolik Sistemler

Standby hidrolik sistemle birlikte güç transfer ünitesi (PTU) yardımcı hidrolik sistemler olarak belirtilmektedir.

Standby sistem rudder, hücum kenarı flapları ve slatlarına, thrust reverser sistemine hidrolik güç sağlayabilir.

PTU sistemi ise hücum kenarı flap ve slatlarına hidrolik güç sağlayabilen alternatif bir kaynaktır.

Hidrolik Gösterge Sistemleri

• Hidrolik sıvı miktarı,
• Hidrolik basıncı,
• Hidrolik pompası düşük basınç uyarısı,
• Hidrolik sıvı yüksek sıcaklık uyarısı alınabilmektedir.

Hidrolik sistem yazı dizimiz diğer yazılarımızla birlikte güncel olarak devam edecektir.

Read more ...

Airbus A380'in Test Süreçlerinden Etkileyici Görüntüler

Dünyanın en büyük yolcu uçağı Airbus A380'nin üretim sürecinde yapılan test uçuşlarından etkileyici görüntüleri videodan izleyebilirsiniz.

Read more ...

Uçak Lastikleri Neden Nitrojenle Şişiriliyor?

Uçakların güvenli ve konforlu bir şekilde iniş ve kalkış yapabilmeleri için iniş takımlarının önemi oldukça büyüktür. Havacılık dünyasını yakından takip edenlerin çok daha iyi bileceği üzere günümüz modern yolcu uçaklarında iniş takımları toplam ağırlığın büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Ayrıca uçak üzerindeki en pahalı sistemlerin başında da iniş takımları yer alıyor.

Neden Nitrojen Kullanılıyor?

Uçuşların güvenli bir şekilde başlaması ve bitirilebilmesi için uçak tekerleklerinde lastik basıncı ve sıcaklığı son derece önemlidir. Bu sebepten dolayı da lastiklerin şişirilmesinde oksijene göre daha kararlı bir madde olan nitrojen kullanılıyor.

Nitrojen oksijene kıyasla yüksek basınç ve yüksek sıcaklığa karşı oldukça dayanıklıdır. Bu sayede de uçuş boyunca lastik basınçlarının ve sıcaklıklarının artması veya azalması engellenebilmektedir. Tahmin edileceği üzere basıncı ve sıcaklığı artan lastikler uçuşu büyük bir tehlike altına sokabilir.

Tüm bu sebeplerden dolayı istisnasız olarak uçak lastiklerinin şişirilmesinde oksijen değil nitrojen kullanılmaktadır.

Read more ...